Żyrardynka żółta (Girardinus falcatus) – chów i rozród

Ta piękna i ciekawa, moim zdaniem, ryba u większości akwarystów nie wzbudza zachwytu. Gatunek ten ma jednak swój niezaprzeczalny urok. Mieniące się metalicznie odcienie złocistości, żółci i srebrzystości w połączeniu z miejscami niemal przezroczystymi sprawiają, że jej piękno jest subtelne. Także oczy lśnią metalicznie, choć intensywnie niebieską barwę tęczówki mają tylko u osobników młodocianych. Samiec jest znacznie mniejszy i szczuplejszy i ma długie, cieliste gonopodium. Ma ono na końcu haczykowate wyrostki, stąd ryby te najlepiej jest odławiać za pomocą szklanej fajki, miseczki itp. Narząd kopulacyjny jest jedyny w swoim rodzaju i oprócz swoich znacznych rozmiarów może wykonywać ruchy wokół swojej osi o 360°.

Nazwa gatunku w języku angielskim brzmi: Goldbelly topminnow. Żyrardynka żółta zwana jest także żyrardynką złotobrzuchą lub czasami sierpówką (od kształtu świecących rysunków na oczach, widocznymi w zależności od rodzaju i jakości światła). Dorasta do około 6 cm (samica). W naturze występuje na Kubie, gdzie preferują wody stojące, z mulistym, bogatym w materię organiczną podłożem i gęstą wegetacją roślinności podwodnej.

Chów jest łatwy, ale żyrardynki żółte praktycznie nie nadają się na współmieszkańców do typowego akwarium zespołowego. Przy starannie jednak dobranej obsadzie całkiem dobrze znoszą towarzystwo spokojnych ryb o zbliżonych wymaganiach środowiskowych, np. drobniczek, drobnotek, mieczyków pigmejowatych itp. W średniej wielkości zbiorniku (70-80 l) można utrzymywać grupę złożoną z kilkunastu osobników z przewagą samic (wówczas płochliwość ryb znacznie się zmniejsza). Powinien być on dobrze oświetlony, także światłem słonecznym (porost zielonych glonów) i obsadzony różnorodną roślinnością z pozostawieniem jednak wolnej przestrzeni do swobodnego pływania. Nieodzowna jest roślinność pływająca. Woda może być średnio twarda do twardej (12-20°n), o temperaturze 20-26°C i pH 7-8, bardzo dobrze filtrowana (dużo produktów przemiany materii!) i regularnie podmieniana (20-30% objętości na tydzień), ewentualnie lekko słona (płaska łyżka stołowa soli kuchennej niejodowanej lub morskiej na 15-20 l wody). Po przyzwyczajeniu sierpówki znakomicie radzą sobie w akwarium nieogrzewanym (oczywiście w normalnie ogrzewanym zimą lokalu). Żyją wówczas dłużej, a w ciepłej porze roku dobrze się rozmnażają. Gatunek wszystkożerny, ale w diecie ryb nie może zabraknąć karmy roślinnej (spirulina, parzone i siekane młode liście warzyw zielonych, suszone glony itp.).

W porównaniu z żyrardynką metaliczną (Girardinus metallicus) ryby te są mniej płodne, a ich aktywność płciowa jest znacznie słabsza. Rzadko dożywają wieku powyżej 3 lat. Są także bardziej delikatne i spokojne (o powściągliwym wręcz temperamencie). Mają też wolniejszą przemianę materii niż inne, popularne żyworódki i częstokroć wykazują znaczny stopień płochliwości (zwłaszcza dorosłe samice). Jest to gatunek stadny – utrzymywane tzw. parkami czują się źle i szybko giną.  

Samice rodzą mało liczne mioty. Literatura podaje, że po około miesięcznym okresie ciąży na świat przychodzi nawet ponad 30 młodych. Obserwacje autora potwierdzają jednak coś zgoła innego. Przede wszystkim ciąża trwa o 1-3 tygodni dłużej. W miocie rodzi się od kilku do kilkunastu młodych, rzadko więcej. Zapewne długość ciąży można by skrócić utrzymując ryby w ciepłej wodzie (25-27°C), ale odbije się to negatywnie na długości ich życia. Ponadto porody odbywają się dość nieregularnie i ryby od czasu do czasu wchodzą w krótsze lub dłuższe okresy wyciszenia płciowego (dotyczy to głównie samic, bo samce przez cały niemal czas są aktywne). Kanibalizm praktycznie u tego gatunku nie występuje, a przynajmniej ja nigdy go u nich nie zaobserwowałem. Po urodzeniu narybek mierzy 7-8 mm i początkowo ma tendencję do pływania w grupie. Wychów młodych jest bardzo łatwy – jedzą każdy rodzaj pokarmu. Najlepiej jednak narybek odchowuje się na larwach solowców, siekanym rureczniku, drobnym zooplanktonie oraz karmach suchych, w tym wyprodukowanych na bazie spiruliny.

Więcej można przeczytać w mojej książce pt. „Ryby żyworodne w akwarium” (Wydawnictwo AWiR AKCES SUKCES-SPORT, Warszawa, 2021, s. 320).