Płazy (Amphibia) są wciąż rzadkimi mieszkańcami naszych akwaterrariów/paludariów. Dla wszystkich zainteresowanych ich biologią przedstawiam krótką charakterystykę tej ciekawej gromady zwierząt, która obejmuje: płazy beznogie (Gymnophiona), bezogonowe (Anura) i ogoniaste (Caudata). Są to zwierzęta zmiennocieplne, drapieżne (mięsożerne), o ziemno-lądowym trybie życia, zwykle jajorodne, rzadziej jajożyworodne (np. salamandra plamista), a wyjątkowo żyworodne (np. Schistometopum thomense). Ważną rolę w życiu wielu gatunków pełni często cienka, dobrze unaczyniona i stale wilgotna skóra (a także błona śluzowa jamy gębowej), przez którą odbywa się wymiana gazowa i w której zlokalizowane są liczne gruczoły śluzowe (traszki, żaby). U innych skóra jest chropowata i usiana licznymi brodawkami, gruczołami śluzowymi i/lub jadowymi, w tym parotydami – jadowymi gruczołami zausznymi (ropuchy).

Gody i składanie zaopatrzonych w galaretowate (żaby, ropuchy) lub elastyczne (niektóre traszki, np. traszka grzebieniasta) otoczki jaj oraz ich inkubacja najczęściej odbywają się w wodzie. Zapłodnienie u płazów może być zarówno zewnętrzne (żaby, ropuchy), jak i wewnętrzne (traszki). U tych ostatnich samiec oprócz tego, że nie wydaje żadnych dźwięków, nie ma także narządu kopulacyjnego i składa tzw. spermatofory (pakiety nasienia), które samica podejmuje następnie kloaką. U niektórych gatunków obserwuje się swoisty uścisk płciowy, zwany ampleksusem. W okresie rozrodczym głównie samce przybierają piękną szatę godową (traszki), mają modzele godowe na przednich odnóżach, rezonatory i wydają głosy godowe (niektóre ropuchy).

Płazy bardzo rzadko pilnują złożonych jaj, a wyjątkowo tylko opiekują się młodymi. Wolno żyjące, początkowo beznogie larwy (zwane u płazów bezogonowych kijankami) rozwijają się w wodzie. U płazów bezogonowych są przeważnie roślinożerne lub wszystkożerne (żaby), u ogoniastych – drapieżne (traszki). Mają one płetwy ogonowe (fałdy skórne) oraz skrzela wewnętrzne (płazy bezoogonowe) lub zewnętrzne (płazy ogoniaste). Końcowym efektem ich rozwoju jest metamorfoza, czyli przeobrażenie w młodego osobnika, które może trwać od kilku dni do nawet kilku lat. Bywa, że larwy niektórych gatunków ogoniastych (aksolotl meksykański) mogą dojrzewać płciowo i rozmnażać się w tym stadium (neotenia). Niekorzystny okres płazy przeczekują w stanie odrętwienia (hibernacji).

Więcej o chowie i rozmnażaniu traszki chińskiej i traszki Waltla napisałem w Zeszycie akwarystycznym nr 16, 2011, http://www.zeszytyakwarystyczne.pl

Traszki Waltla

Traszka chińska

Karliki podczas godów

Żaby szponiaste

Aksolotl